تاثیر روزه­ داری (فستینگ) بر ام اس

 این مقاله از دو بخش تشکیل شده است در بخش اول آشنایی مقدماتی با ام اس پید می­کنیم و در بخش دوم به نقش تغذیه و رژیم­ های مختلف بر روی ام اس.

 در این مقاله قصد داریم آزمایش علمی مهمی را تجزیه و تحلیل کنیم که تاثیر رژیم غذایی بر بیماری ام اس را بررسی می­کند اگر شما هم علاقه دارید بدانید آیا با رژیم­ های غذایی مختلف مثل روزه­ داری، کتوژنیک و ... می­توان به درمان و بهبود علائم ام اس کمک کرد به این مقاله ام اس می­پردازیم.

بخش اول:

آشنایی با ام اس

ام اس چیست؟

ام اس که مخفف دو کلمه ­ی موتیپل اسکلروزیس(multiple sclerosis) است با ضعف، بی­ حسی عضلانی مشکلات بینایی و کنترل مثانه همراه است. این بیماری در واقع یک اشتباه در سیستم ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به غلاف ­های میلین حمله می­کند در اثر این حمله عایق های عصبی ایجاد می­شود که ارتباط بین مغز و بخش­ های محیطی بدن را مختل می­کند. 

غلاف میلین از رشته­ های عصبی فلز، نخاع و بینایی محافظت می­کند. وقتی میلین آسیب می­بیند سیگنال­ های ورودی و خروجی مغز مختل می­شود و این قطع سیگنال­ های ارتباطی باعث ایجاد علائمی مانند بی­ حسی، گزگز، تغییرات خلقی، مشکلات حافظه، درد، خستگی، کوری یا فلجی می­شود. 

انواع MS:

چهار مدل دارد که ما هر کدام را به اختصار توضیح می­دهیم. 

1. سندروم یک علامت مجرای بالینی (CIS): اولین مرحله از علائم عصبی ناشی از التهاب و حمله به میلین­ها در سیستم مرکزی CIS است. این قسمت که طبق تعریف باید حداقل 24 ساعت طول بکشد نشانه­ ی MS است اما هنوز دلیلی قطعی بر ام اس نیست زیرا افرادی دچار CIS می­شوند ممکن است به MS مبتلا بشوند یا نشوند.
   
   
2. ام اس عود کننده → فروکش کننده (RRMS): شایع ­ترین نوع بیماری ام اس این مدل است. در این نوع دو دوره وجود دارد. دوره­ هایی از بهبودی نسبی یا کامل که ممکن است تمام علائم ناپدید شوند یا برخی از علائم از بین رفته و برخی دیگر همچنان باقی بماند. دوره ­ی دیگر تشدید است که در آن شواهدی از فعالیت جدید بیماری در فرد رخ می­دهد. 85 درصد از افراد مبتلا به MS در ابتدا، RRMS تشخیص داده می­شوند.
   
   
3.  ام اس پیشرونده اولیه (PPMS): این نوع از ام اس، با بدتر شدن یکنواخت و برعکس نوع قبلی بدون دوره­ های بهبودی دائما در حال پیشرفت است. که 5 درصد از افراد مبتلا در این دسته قرار دارند.
   
   
4.  ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS): در این نوع افراد ابتدا به ام اس عود کننده فروکش کننده مبتلا می­شوند سپس تبدیل به پیشرفت دائمی علائم می­شود.

ام اس چگونه اتفاق می­افتد؟ 

الیگوندروسیت­ها سلول­ هایی هستند که به ایجاد غلاف میلین در اطراف آکسون ­های عصبی در سیستم عصبی مرکزی کمک می­کند:این سلول­ ها برای رشد فلز حیاتی هستند و عملکرد صحیح سلول­ های عصبی را تعیین  می­کنند. غلاف میلین که آن­ها تولید می­کنند به عنوان عایق عمل می­کند که از برجستگی­ های طولانی عصب که همان آکسون ­ها هستند، محافظت می­کند و هدایت سیگنال­ های عصبی را تسهیل می­کند.

در زمان ام اس، از دست دادن ملین در نواحی مشخصی که به آن پلاک یا شایعه می­گویند در مغز و نخاع وجود دارد.

MS با مجموعه ­ای بزرگ از سلول­ های ایمنی خود فرد مانند سلول T (سلول­ های ایمنی نفوذ کننده به بافت) سلول­ های B (سلول­ هایی که آنتی بادی ترشح می­کنند) و ماکروفاژها(یک نوع از گلبول­ های سفید خون که بقیه سلول ­ها و مولکول­ ها را می­بلعد شناخته می­شود. این سلول­ ها به غلاف میلین ، الیگوندسیت­ های تولید کننده میلین و آکسون عصبی حمله کرده و آن­ها را تخریب می­کند. محل­ هایی که میلین از دست می­رود یا همان پلاک­ ها در طول زمان ایجاد می­شوند و در ابتدا منجر به علائم بالینی خوش خیم و بعد از مدتی به ناتوانی­ های زیادی منجر می­شوند.

برای جلوگیری از ام اس چی بخوریم؟

تاثیر طولانی مدت درمان ام اس نامشخص است، زیرا اکثر داروهای ام اس علائم را مدیریت می­کنند و آسیب عصبی را درمان نمی­کنند. اگر چه این داروها اثربخشی نشان داده ­اند اما این داده­ های سرکوب کننده سیستم ایمنی اغلب با عوارض جانبی شدیدی همراه هستند. برای همین درمان­ های موثر و همچنین ایمنی بسیار اهمیت پیدا می­کنند و برای کاهش خود ایمنی و همچنین برای تحریک بازسازی و بازگرداندن عملکرد از دست رفته مورد نیاز هستند.

برخی مطالعات بر روی حیوانات با بیماری ام اس نشان داده ­اند که انواع مختلف رژیم­ های غذایی برخی محدودیت­ ها مانند روزه­ داری متناوب یا کتوژنیک می­توانند از نورون­ ها محافظت کرده و التهاب را کاهش دهند. مطالعات علمی همچنین نشان داده است که روزه دارد. متناوب می­تواند عملکردهای شناختی فلز یا بهبود ببخشد و استرس اکسیداتیو که منجر به رادیکال­ های آزاد می­شود را کاهش دهد. در بخش دوم این مقاله دقیقا قصد بررسی تاثیر این رژیم­ ها بر بهبودی ام اس با استناد به آزمایشات علمی را داریم.

خلاصه بخش اول:

تحقیق:

نقش تغذیه و رژیم غذایی مانند روزه­ داری و کتوژنیک بر درمان و بهبودی ام اس 

 این تحقیق ابتدا بر روی جونده ها و سپس بر روی انسان ­ها با بیماری ام اس از نوع عود کننده فروکش کننده انجام شد. در مطالعه روی موش ­ها محققان از یک نوع بیماری خود ایمنی بسیار شبیه به MS استفاده می­کند که در آن ملین­ های سیستم عصبی مرکزی در موش ­ها از بین می­رود که برای ایجاد این بیماری در موش ­ها ملین­ ها همراه با ترکیباتی به بدن موش ­ها تزریق می­شود که سیستم ایمنی را به سمت خود ایمنی تحریک کنید دقیقا مشابه اتفاقی که در بیماری MS میفتد.

 در این مطالعه پس از تزریق، موش بعد از چند روز شروع به نشان دادن علائم MS کرد. با شروع علائم محققان موش­ ها را تست رژیم غذایی روزه­ داری یا همان فستینگ قرار دادند. بدین صورت که موش ­ها در روز اول 50 درصد از کالری دریافتی طبیعی خود را دریافت کردند و در روزهای دوم و سوم 10 درصد کالری طبیعی خود را دریافت کردند از روز سوم تا هفتم موش ­ها به رژیم غذایی طبیعی خود برمی­گشتند این چرخه­ ها باز تکرار شد.

 در طرف دیگر محققان تخفیفات خود را روی انسان­ها با بیماری MS عود کننده – فروکش کننده انجام دادند که آن را نیز بعد تر بررسی میکنیم، در این مطالعه موش ها، به سه گروه 35 نفری تقسیم شدند:

• گروه اول رژیم غذایی تقلید فستینگ و سپس 6 ماه رژیم مدیترانه ­ای داشتند
• گروه دوم 6 ماه رژیم کتوژنیک داشتند 
• گروه سوم که به آن گروه کنترل نیز می­گویند و در تمام مطالعات وجود دارد رژیم طبیعی خود را مدت 6 ماه انجام دادند.

مطالعه:

تاثیر نتایج رژیم غذایی بر بهبودی MS چگونه بود؟

1. چرخه­ های فستینگ شدت بیماری را بدون توجه به زمان شروع روزه­ داری کاهش داد.
   وقتی فستینگ یا روزه ­داری به 10 درصد حیوانات اعمال شود بروز علائم و شدت ام اس 45.6 درصد کاهش پیدا کرد. همچنین پس از اعمال روزه­ داری روی تمام جمعیت موش­ هایی که قبلا روند بیماری را طی کردند ، روند بیماری در 21.7 درصد آن­ها معکوس شد یعنی مانند درمان عمل می­کرد و قسمت­ های آسیب دیده شروع بهبود می­کرد. 
   
2. برای بررسی توانایی فستینگ یا روزه­ داری بر کاهش خود ایمنی، گلبول­ های سفید در خون اندازه­ گیری شدن همان طور که گفته شد MS یک نقص در سیستم ایمنی است که در آن سلول­ های ایمنی به خود بدن حمله می­کند که نشان داده شد روزه­ داری باعث کاهش موقت 40 – 50 درصد انواع گلبول­ های سفید خون شد.
   
   
3. همچنین بخش ­های نخاعی نشان داد موش­ هایی که با رژیم روزه ­داری تحت درمان بودن 75 درصد کاهش نشانگرهای التهاب داشتند و سول ­های T که گفتیم سلول­ های ایمنی هستند که به بافت نفوذ می­کنند و در سیستم عصبی مرکزی باعث تخریب غلاف میلین می­شوند نیز به طور قابل توجهی کاهش یافتند (دو نوع آن یکی از 8/6 درصد به 5/1 درصد کاهش پیدا کرد و نوع دیگری از 3/1 درصد به 0/4 درصد کاهش پیدا کرد.)
   
   
4. همان طور که گفتیم سلول­ های الیگوندروسیت وظیفه تولید غلاف میلین را دارند برای همین باعث کاهش و دمیلینه شدن یا از بین رفتن غلاف میلین می­شوند که در این سلول­ ها در گروه رژیم روزه­ داری 30 درصد کاهش کمتری پیدا کرده بود.

نتایج تاثیر رژیم کتوژنیک و فستینگ در انسان ها:

 با وجود اینکه این آزمایش تمرکزش بر روی موش ­ها بود مطالعه جزئی هم بر روی انسان­ ها انجام شد که نتایجی را برداشت که در ادامه مرور می کنیم:

1- ابتدا به نمودار زیر دقت کنید، نمودار تغییرات در رژیم ­های غذایی روزه ­داری کتوژنیک و رژیم ­های غذایی خود فرد را نشان می­دهد. این نمودارها تغییرات در کیفیت زندگی، تغییرات در سلامت کلی با تغییرات در سلامت فیزیکی و نهایتا تغییرات در سلامت روانی را نشان می­دهد. که همان طور که معلوم است رژیم روزه ­داری باعث بهبودهای بیشتر و قابل توجهی به نسبت تغییر دیگر گروه ­ها شد و گروه رژیم کتوژنیک نیز تغییرات مثبت و قابل توجهی در هر مورد نشان می­دهد اما جز در سلامت کلی در بقیه معیارها بهبود کمتری به نسبت رژیم روزه ­داری نشان داد. گروهی هم که از رژیم طبیعی خودشان پیروی می­کردند عموما افت کیفیت داشتند یا بهبود خیلی کم ناچیزی پیدا کردند.

تحلیل نتایج:

آیا رژیم فستینگ و کتوژنیک فوایدی برای بیماری ام اس دارند؟

دیدگاهی عمیق­ تر:

 رژیم­ های غذایی مانند روزه ­داری یا کتوژنیک چگونه می­تواند بهبود MS اثربخش باشد؟

تا اینجای مقاله دیدید که تحقیقات نشان می­دهند که رژیم غذایی روزه­ داری در مدل­ های حیوانی بر بهبود علائم و شدت موارد دیگر در بیماری MS می­تواند مفید باشد در تحقیق جزئی در انسان­ ها مبتلا به ام اس با رژیم غذایی کتوژنیک و روزه ­داری فاکتورهای سلامتی و کیفیت زندگی آن­ها را بهبود ببخشد. در این قسمت قصد داریم به این موضوع بپردازیم که این رژیم ­ها چگونه باعث می­شوند این تاثیرات مثبت ایجاد شود اما قبل از آن نیاز است که در مورد دو مسیر مهم به اسم MTOR و Ampk یک توضیح مختصری بدهیم این دو مسیر در دنیای تغذیه و ورزش نیز بسیار کاربردی هستند و اگر اهل ورزش و مطالعه باشید نام آن­ها را قطعا شنیده ­اید.

• مسیر AMPK: به طور کلی زمان ­هایی فعال می­شود که انرژی سلولی به هر دلیلی کاهش پیدا کند مانند دریافت کالری کم غذا نخوردن مثل بین وعده تا یا زمان­ های روزه­ داری یا ورزش هوازی
• مسیر MTOR : این مسیر با مصرف غذا به ویژه غذاهای غنی از پروتئین و آمینو اسیدها به خصوص لوسین و یا ورزش مقاومتی مثل بدنسازی فعال می­شود.

 در پستانداران، چرخه ­های بین گرسنگی (غذا نخوردن) و تغذیه کردن، سطوح مواد مغذی در گردش فاکتورهای رشد را تغییر می­دهد. به این ترتیب فرآیندهای متابولیک بین مسیرهای مصرف کننده انرژی (آنابولیک، ساخت یا بزرگ­تر شدن یک چیز در بدن می­شود مثل عضله)  و تولید کننده انرژی (کاتابولیک که باعث تجزیه یا کوچک شدن یک چیز در بدن می­شود) تغییر می­کند چیزی که باعث تنظیم این مسیر سیگنالیک می­شود MTOR  است.

همان طور که گفتیم در شرایط تغذیه کافی و مواد مغذی MTOR فعال می­شود در شرایط محدودیت مواد غذایی مهار می­شود نشان داده شده است که انواع محدودیت ­های غذایی مانند رژیم روزه ­داری باعث افزایش طول عمر در موجودات از قارچ­ های گرفته تا میمون ها می­ شود. فرض بر این است که مکانیسم حفاظتی که رژیم روزه­ داری در تحقیق قبلی ایجاد کرد از طریق کنترل مسیر MTOR است یعنی رژیم روزه­ داری از طریق تعدیل مسیر MTOR می­تواند برای خود ایمنی که دلیل بیماری ام اس است، مفید باشد.

 همچنین روزه­ داری می­تواند از طریق افزایش تنظیم پروتئین AMPK یک اثر ضد التهابی ایجاد کند AMPK یک حسگر انرژی است که نوسانات در دسترس بودن گلوکز (سوخت سلول­ها در حالت طبیعی) را حس می­کند و یک سری سیگنال­ ها را فعال می­کند که در تجزیه چربی و سرکوب التهابات نقش داردو از آنجا که رژیم روزه­ داری به دلیل محدودیت در غذا خوردن گلوکز در دسترس سلول­ ها را کاهش بدهد و بدن برای ایجاد انرژی مجبور به استفاده از چربی­ هاست باعث تحریک AMPK می­شود و در نتیجه این فعال شدن AMPK می­تواند پاسخ ­های التهابی را سرکوب کند، مانند پاسخ ­های التهابی در بیماری ام اس یا بیماری ­هایی که به دلیل سبک زندگی ایجاد می­شوند مثل دیابت و چاقی که نشان داده شده است که تحریک مسیر AMPK برای فعال کردن مسیرهای سیگنالی ضدالتهابی مهم است و بنابراین می­تواند یک هدف دارویی امیدوارکننده برای بسیاری از اختلالات مرتبط با التهاب باشد .

نتیجه­ گیری نهایی: