زینک یا روی چیست؟
روی یک ماده معدنی ضروری است که نقشهای بیولوژیکی متعددی دارد. این ماده به عنوان یک جزء عملکردی در بیش از 300 آنزیم حضور دارد که برای انجام واکنشهای شیمیایی به روی وابسته هستند. همچنین، روی در ساختار پروتئینهای مهم شرکت میکند و در تنظیم بیان ژنها نقش دارد.
روی را از طریق رژیم غذایی می توان تا حد زیادی بدست آورد. صدفها بیشترین مقدار روی را در بین مواد غذایی دارند، با این وجود یک تحقیق نشان داد گوشت قرمز(مانند گوشت گاو و خوک) و مرغ بخش عمدهای از روی موجود در رژیم غذایی آمریکاییها را تامین میکنند. سایر منابع خوب روی شامل حبوبات، مغزها و محصولات لبنی هستند. در برخی کشورها، آردهای مورد استفاده در غلات با روی غنیسازی میشوند.
نشانه های کمبود زینک یا روی چیست؟
به دلیل نقش گسترده روی در عملکردهای مختلف بدن، علائم کمبود روی میتواند در چندین اندام مانند عضلات، پوست و استخوانها و همچنین سیستمهای مختلف بدن از جمله سیستم ایمنی، گوارشی، تولید مثل و سیستم عصبی مرکزی ظاهر شود.
اسهال یکی از علائم شایع کمبود روی در نوزادان است، در حالی که رشد ضعیف و عفونتهای مکرر از علائم شایع در کودکان هستند. کمبود روی همچنین میتواند باعث کاهش اشتها و تغییر در حس چشایی و بویایی شود. با این حال، این علائم خاص کمبود روی نیستند و میتوانند ناشی از شرایط دیگر نیز باشند. بنابراین، فردی که مشکوک به کمبود روی است باید برای انجام آزمایشهای بیشتر به پزشک مراجعه کند.
چه کسانی بیشتر مستعد کمبود روی یا زینک هستند و باید مراقب باشند؟
ورزشکاران:
تعریق زیاد در ورزشکاران میتواند منجر به کمبود روی شود و ممکن است سطح تستوسترون را کاهش دهد.
دیابتی ها:
افراد دیابتی (نوع 1 و 2) به دلیل افزایش دفع روی از طریق ادرار، بیشتر در معرض کمبود روی هستند. سطح روی در سلولهای ایمنی این افراد نسبت به افراد غیر دیابتی کاهش مییابد.
چند درصد افراد کمبود زینک یا روی دارند؟
در سال ۲۰۱۲، تخمین زده شد که حدود ۱۷ درصد از جمعیت جهانی در تمامی سنین با کمبود روی مواجه هستند. این میزان در کشورهای مختلف متفاوت بود؛ به طوری که در کشورهای با درآمد بالا حدود ۸ درصد و در مناطق با درآمد پایین و متوسط، مانند آفریقای جنوب صحرا و جنوب آسیا، به ترتیب حدود ۲۶ درصد و ۳۰ درصد بود. تحقیقات اخیر منتشر شده در سال ۲۰۲۰ نیز این تخمینهای بالا از کمبود روی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط را تأیید کردهاند.
نکته مهم این است که تخمین زده میشود که کمبود روی در کودکان زیر ۵ سال نیز در هر دو گروه کشورهای با درآمد بالا و کشورهای با درآمد پایین و متوسط بیش از ۲۰ درصد باشد.
زینک (روی) در بدن چگونه عمل میکند؟
فواید بالقوهای که از مکملهای روی به دست میآید، به نظر میرسد حداقل تا حدی به خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی روی مربوط باشد.
مصرف کافی روی در رژیم غذایی برای رشد و توسعه مناسب در دوران بارداری و همچنین در طول نوزادی، کودکی و بزرگسالی ضروری است. علاوه بر این، روی برای توسعه، فعالیت و عملکرد طبیعی سلولهای ایمنی ذاتی و تطبیقی، عملکرد صحیح سلولهای بتای پانکراس و جذب گلوکز، و همچنین اسپرمسازی و فیزیولوژی طبیعی اسپرم (مانند حرکت اسپرم) مورد نیاز است.
در مغز، یونهای روی گیرندههای (NMDA) را مهار میکنند که این موضوع در ارتباط با افسردگی اهمیت دارد، زیرا این وضعیت با افزایش انتقال عصبی گلوتاماترژیک (که گیرندههای NMDA به آن کمک میکنند) مشخص میشود. روی ممکن است با افزایش سطح فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز نیز به بهبود افسردگی کمک کند.
فواید اصلی مکمل زینک (روی) چیست؟
فواید بالقوه مکملهای روی به وضعیت روی در بدن فرد بستگی دارد. بنابراین، اگر سطح روی در بدن کافی باشد و فرد دچار کمبود روی نباشد، مصرف مکملهای روی احتمالاً فایدهای نخواهد داشت.
یکی از استثناهای این قاعده ممکن است عفونتهای دستگاه تنفسی و سرماخوردگی باشد، شرایطی که در آنها نشان داده شده است که مکملهای روی میتوانند مدت زمان بیماری را کاهش دهند. در کودکان، روی ممکن است به پیشگیری از ذاتالریه کمک کند. با این حال، مطالعات با کیفیت بالاتر برای تقویت شواهد در این زمینه مورد نیاز است.
مصرف مکملهای روی نشان داده است که میتواند علائم افسردگی را بهبود بخشد و نشانگرهای کنترل قند خون و چربیهای خون را به ویژه در افراد مبتلا به بیماریهای مزمن بهبود دهد. همچنین، مصرف مکملهای روی ممکن است به بهبود آکنه شدید کمک کند، اما برای تقویت شواهد موجود، نیاز به آزمایشهای با کیفیت بالاتر است.
عوارض جانبی مصرف زیاد زینک (روی) چیست؟
مصرف روی بیش از حد مجاز توصیه شده (40 میلیگرم در روز) در کوتاهمدت میتواند منجر به بروز علائم گوارشی مانند درد شکم، تهوع، استفراغ و اسهال شود. در بلندمدت، مصرف بیش از حد روی با کمبود مس و آهن و همچنین تضعیف سیستم ایمنی بدن مرتبط است. همچنین، استفاده از روی به صورت داخل بینی در برخی افراد باعث از دست دادن حس بویایی شده است.
آیا مصرف زیاد زینک (روی) میتونه باعث کمبود آهن بشه؟
در این بخش به چند سوال در این رابطه می پردازیم:
تأثیر مصرف همزمان روی و آهن بر جذب آهن در بزرگسالان
برخی مطالعات نشان میدهند که در بزرگسالان، زمانی که روی و آهن بهطور همزمان مصرف میشوند، روی میتواند جذب آهن در روده یا ترکیب آهن در سلولهای قرمز خون را کاهش دهد، بهویژه زمانی که روی به مقدار زیاد مصرف شود. همچنین، در زنان مبتلا به کمبود آهن و نوزادان، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد مکملهای روی میتوانند سطح فریتین پلاسما (یک نشانگر برای ذخایر آهن بدن که برای تشخیص کمبود آهن استفاده میشود) را کاهش دهند. بنابراین، گاهی ادعا میشود که مصرف بیش از حد روی میتواند باعث کمبود آهن شود.
شرایط خاص تاثیر روی بر جذب آهن
با این حال، به نظر میرسد که روی تنها زمانی جذب آهن را مختل میکند که روی و آهن بهصورت محلول آبی و با هم مصرف شوند. در مقابل، زمانی که روی و آهن با غذا مخلوط میشوند، هیچ اثر بازدارندهای از روی بر جذب آهن در روده یا ترکیب آهن مصرفی در سلولهای قرمز خون مشاهده نمیشود. علاوه بر این، اکثر مطالعات انسانی در بزرگسالان نشان میدهند که مصرف خوراکی روی تاثیری بر سطح فریتین پلاسما (ذخایر آهن بدن) ندارد. بنابراین، خطر کمبود آهن ناشی از مصرف روی در بیشتر افراد احتمالاً ناچیز است.
تفاوت بین جذب کاهشیافته آهن و کمبود آهن
مهم است که توجه داشته باشید کاهش جذب آهن با کمبود آهن (ذخیره کم آهن که با سطح پایین فریتین پلاسما نشان داده میشود) یکسان نیست، زیرا بدن آهن را ذخیره میکند تا جذب آهن را بر اساس نیاز بدن تنظیم کند.
حتی کمبود آهن با کمخونی، که شرایطی با تعداد کم سلولهای قرمز خون و غلظت پایین هموگلوبین است، یکسان نیست. در واقع، کمبود آهن میتواند باعث کمخونی شود — بهویژه کمخونی ناشی از کمبود آهن اما همیشه برای ایجاد آن کافی نیست.
طریقه و مقدار مصرف زینک (روی)
مکملهای روی در دوزهای مختلفی از ۵ تا ۱۰ میلیگرم تا ۲۵ تا ۴۵ میلیگرم و گاهی بیشتر موجود هستند. دوزهای پایینتر معمولاً به عنوان پیشگیری روزانه استفاده میشوند، در حالی که دوزهای بالاتر برای درمان شرایط مزمن و کمبود روی به کار میروند.
مکملهای روی شامل انواع مختلفی از روی هستند که هر کدام مقدار متفاوتی از روی کاربردی و قابل استفاده برای بدن را دارند. روی کاربردی به معنای مقدار خود عنصر روی است به عنوان مثال:
-
روی استات تقریباً ۳۶٪ روی عنصری دارد؛ بنابراین، ۱۴۰ میلیگرم روی استات حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی است.
-
روی پیکولینات تقریباً ۲۱٪ روی عنصری دارد؛ بنابراین، ۲۳۷ میلیگرم روی پیکولینات حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی است.
-
روی سیترات تقریباً ۳۴٪ روی عنصری دارد؛ بنابراین، ۱۴۶ میلیگرم روی سیترات حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی است.
-
روی سولفات بسته به نوع آن، مقدار متفاوتی روی کاربردی دارد. فرمهای بیآب، مونوهیدرات و هپتاهیدرات روی سولفات به ترتیب ۴۱٪، ۳۶٪ و ۲۳٪ روی کاربردی دارند؛ بنابراین، ۱۲۳ میلیگرم روی سولفات بیآب، ۱۳۷ میلیگرم روی سولفات مونوهیدرات و ۲۲۰ میلیگرم روی سولفات هپتاهیدرات هر کدام حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی هستند.
-
روی گلوکونات تقریباً ۱۴٪ روی عنصری دارد؛ بنابراین، ۳۴۸ میلیگرم روی گلوکونات حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی است
-
روی مونومتیونین تقریباً ۳۱٪ روی عنصری دارد؛ بنابراین، ۱۶۳ میلیگرم روی مونومتیونین حاوی ۵۰ میلیگرم روی کاربردی است.
این موضوع ممکن است گیجکننده باشد، اما بیشتر برچسبهای محصولات روی، وزن کاربردی روی را که هر دوز فراهم میکند، نشان میدهند. به عنوان مثال، اگر برچسبی میگوید "روی (به صورت پیکولینات) ۵۰ میلیگرم"، این به این معناست که هر دوز ۵۰ میلیگرم روی کاربردی فراهم میکند.
آیا مکمل زینک در مردان باعث تقویت اسپرم میشود؟
مطالعات حیوانی نشان دادهاند که کمبود روی با کاهش تستوسترون، عملکرد غیر طبیعی بیضهها و ناباروری مرتبط است. برخی از مطالعات انسانی نیز مشاهدات مشابهی را گزارش کردهاند، اما به دلیل کمبود آزمایشهای بالینی، نتیجهگیری قطعی درباره تاثیر مکملهای روی بر سلامت اسپرم یا باروری در حال حاضر ممکن نیست.
آیا مصرف مکمل روی برای افراد مبتلا به ایدز (HIV) مفید است؟
کمبود روی در افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) شایع است و با پیشرفت بیماری ارتباط دارد. برخی مطالعات نشان میدهند که مکملهای روی میتوانند از نارسایی ایمنی جلوگیری کرده و وقوع عفونتهای فرصتطلب را در افرادی که همزمان با کمبود روی و HIV مواجه هستند، کاهش دهند.
ولی مصرف آن در شرایط بیماری کاملا به نظر پزشکتان بستگی دارد.
مکمل زینک چه تاثیری بر اشتها و افزایش وزن دارد؟
کمبود روی میتواند باعث کاهش اشتها شود که اولین نشانه کمبود روی است و به دنبال آن علائم افسردگی و بیلذتی ظاهر میشوند. در موشها، مکمل خوراکی روی (19 میکروگرم بر کیلوگرم) باعث افزایش مصرف غذا میشود، اما این اثر با تزریق روی مشاهده نمیشود.
دلیل علمی:
روی خوراکی عصب واگ را تحریک میکند که منجر به افزایش ترجمه mRNA دو عامل عصبی تحریککننده اشتها، اورکسین و نوروپپتید Y، میشود. روی همچنین گیرنده GPR39 (گیرنده گرلین) را فعال میکند که به تحریک این دو عامل عصبی از طریق عصب واگ مرتبط است. به نظر میرسد روی به طور مثبت بر اشتهای موشهایی که کمبود روی ندارند تأثیر میگذارد و این ممکن است به فعالسازی گیرندهای مرتبط باشد که در سیگنالدهی گرلین نقش دارد.
آیا مکمل زینک (روی) برای تمرکز و افراد مبتلا به ADHD مفید است؟
در کودکان مبتلا به ADHD، مصرف روزانه 30 میلیگرم روی به مدت 13 هفته (پنج هفته آخر همراه با D-آمفتامین) میزان نیاز به D-آمفتامین را 37% کاهش داد و کاهش عاطفی را از 21% به 11% رساند. با این حال، مکمل روی به تنهایی تأثیری بر علائم ADHD نداشت. به نظر میرسد که روی به عنوان مکمل در کنار D-آمفتامین کمی مؤثر است، اما به تنهایی فایده درمانی قابل توجهی ندارد.
آیا مکمل روی (زینک) برای کاهش افسردگی مفید است؟
مطالعات نشان میدهند که بیماران مبتلا به افسردگی دارای غلظتهای کمتری از روی در سرم خون خود هستند و این کاهش در افرادی که به درمان مقاوم هستند، بیشتر است. شدت کمبود روی با شدت افسردگی همبستگی دارد. در موشها، علائم افسردگی و رفتارهای ناشی از کمبود روی با مکملسازی روی بهبود مییابد و کمبود روی باعث مقاومت موشها به درمان با فلوکستین میشود.
در بیماران مبتلا به افسردگی شدید که به همراه داروهای ضدافسردگی (SSRIs) مکمل روی دریافت کردند، کاهش علائم افسردگی مشاهده شد. همچنین، در افراد دارای اضافه وزن یا چاقی که فقط مکمل روی دریافت کردند، علائم افسردگی کاهش یافت. غلظت روی در سرم(در گردش بدن) و وضعیت روی با خطر ابتلا به افسردگی و شدت آن همبستگی منفی دارد یعنی هر چقد مقدار روی کمتر باشد احتمال و شدت افسردگی بیشتر می شود و هر جقد بیشتر باشد احتمال و شدت افسردگی کاهش پیدا میکند. مصرف مکمل روی به میزان 25 میلیگرم یا بیشتر به عنوان درمان کمکی با داروهای ضدافسردگی (SSRIs) یا به تنهایی در کاهش علائم افسردگی مؤثر است.
روی به عنوان یک مهارکننده غیررقابتی گلیکوژن سنتاز کیناز عمل میکند که هدف مولکولی اختلالات خلقی است. مصرف مکمل زینک به دلیل نقش آن در متابولیسم روی و ارتباط آن با اختلالات خلقی، پتانسیل درمانی دارد. در زنان جوان سالم که 7 میلیگرم روی به صورت مولتیویتامین دریافت کردند، علائم افسردگی و پرخاشگری به طور قابل توجهی کاهش یافت، اما این تأثیر در افراد مسن سالم مشاهده نشد.
در افرادی که به درمان با ایمیپرامین مقاوم بودند، مصرف مکمل روی به میزان 25 میلیگرم به مدت دوازده هفته علائم افسردگی را کاهش داد.
به طور کلی، روی در درمان افسردگی مقاوم به درمان مؤثر است، اما در افسردگیهایی که به درمان پاسخ میدهند، تأثیر قابل توجهی ندارد.
تاثیر مکمل روی (زینک) بر حافظه و یادگیری چگونه است؟
روی مغز، به ویژه هیپوکامپ، تأثیر زیادی دارد. کمبود روی با اختلالات خلقی و مشکلات حافظه مرتبط است. مصرف ناکافی روی در رژیم غذایی باعث کاهش روی در هیپوکامپ میشود، اما مصرف زیاد آن نیز میتواند به طور متناقضی باعث کاهش روی در هیپوکامپ شود. اثرات منفی کمبود روی بر حافظه فضایی مرتبط با سیگنالدهی BDNF است. تزریق روی به مغز موشها باعث افزایش سیگنالدهی BDNF میشود، در حالی که کمبود آن باعث کاهش این سیگنالدهی میشود.
کمبود روی با اختلال در تشکیل حافظه و سیگنالدهی BDNF مرتبط است و بهبود وضعیت روی باعث بهبود این مشکلات میشود. مصرف زیاد روی نیز با اختلال حافظه مرتبط است. در مطالعات مختلف، مصرف کم روی در آب آشامیدنی (10ppm) نتایج متفاوتی داشته است؛ برخی مطالعات نشان دادهاند که مصرف زیاد روی (60ppm) باعث کاهش یادگیری فضایی میشود. همچنین، مصرف مس به همراه روی میتواند اثرات منفی روی بر حافظه فضایی را کاهش دهد.
در افرادی که دچار سکته مغزی شدهاند و مصرف روی کافی ندارند، مکملهای روی باعث بهبود شناختی بیشتری نسبت به دارونما میشود.
به طور کلی و به عنوان نتیجه گیری، روی نقش مهمی در عملکرد حافظه و سیگنالدهی BDNF دارد. کمبود روی باعث اختلالات حافظه و خلقی میشود و مصرف مناسب آن میتواند این مشکلات را بهبود بخشد. با این حال، مصرف زیاد روی نیز میتواند اثرات منفی داشته باشد. مصرف مس به همراه روی میتواند اثرات منفی را کاهش دهد.
آیا مکمل روی میتواند سطح تستوسترون را افزایش دهد؟
تستوسترون و روی:
ذخایر روی در بدن با سطح تستوسترون سرم ارتباط مثبت دارند و دفع ادراری آن نیز به طور منفی مرتبط است. کمبود روی باعث اختلال در تبدیل کلسترول و پیشسازهای لیپیدی به هورمونهای جنسی میشود، اگرچه جذب سلولهای بیضه تحت تأثیر قرار نمیگیرد. کمبود روی همچنین باعث کاهش تعداد گیرندههای آندروژن در بدن و اندامهای جنسی مردانه میشود. این ممکن است به دلیل وجود یک محل اتصال روی در گیرندههای آندروژن باشد که بدون روی کافی عملکرد آنها مختل میشود.
مطالعات روی موشها نشان میدهد که مکملهای روی میتوانند سطح تستوسترون را افزایش دهند. در انسانها، مکملهای روی در افراد دارای کمبود روی میتوانند سطح تستوسترون را افزایش دهند، اما در افرادی که سطح تستوسترون طبیعی دارند، این افزایش مشاهده نمیشود. همچنین، مکملهای ZMA در افرادی که مصرف کافی روی دارند، تأثیر قابل توجهی بر افزایش تستوسترون ندارند.
دیهیدروتستوسترون (DHT) و روی:
دی هیدرو تستوسترون (DHT) یک هورمون آندروژنی قوی است که از تستوسترون مشتق میشود. این هورمون نقش مهمی در توسعه ویژگیهای جنسی مردانه دارد و در برخی از فرایندهای فیزیولوژیکی بدن نیز دخیل است.
روی به عنوان یک مهارکننده 5α-ردوکتاز شناخته میشود که تستوسترون را به DHT تبدیل میکند. این مهارکنندگی در غلظتهای بالا مؤثر است، اما در غلظتهای پایین ممکن است فعالیت آنزیم را افزایش دهد. در مردان نابارور، مکملهای روی میتوانند سطح DHT را افزایش دهند، که نشان میدهد غلظتهای پایین روی که فعالیت آنزیم 5α-ردوکتاز را افزایش میدهند، بیشتر مرتبط هستند.
نتیجه گیری:
روی نقش مهمی در تنظیم سطح تستوسترون و DHT دارد. کمبود روی میتواند باعث کاهش سطح تستوسترون و عملکرد گیرندههای آندروژن شود. مکملهای روی میتوانند در افراد دارای کمبود روی سطح تستوسترون را افزایش دهند، اما در افرادی که سطح تستوسترون طبیعی دارند، تأثیر قابل توجهی ندارند. همچنین، روی میتواند به عنوان یک مهارکننده 5α-ردوکتاز عمل کند و سطح DHT را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا مکمل روی (زینک) میتواند به سلامت پوست کمک کند؟
مکمل روی و درمان آکنه:
مکمل روی برای درمان آکنه توصیه میشود زیرا سطح سرمی روی در افراد مبتلا به آکنه شدید معمولاً پایینتر است. مصرف 600 میلیگرم سولفات روی (138 میلیگرم روی خالص) به مدت شش هفته، علائم آکنه را حدود یکسوم کاهش میدهد که این کاهش نسبت به دارونما به طور معناداری بیشتر است. مطالعات بعدی نیز این نتایج را با دوز مشابه در مدت 12 هفته تأیید کردهاند. همچنین، مصرف گلوکونات روی (30 میلیگرم روی خالص) نیز مؤثر بوده اما قدرت کمتری نسبت به داروی مرجع مینوسیکلین دارد.
مکمل روی و زگیلهای ویروسی:
مطالعهای نشان داده که مصرف سولفات روی به میزان 10 میلیگرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن (حداکثر 600 میلیگرم) به مدت دو ماه، باعث بهبود کامل زگیلهای ویروسی در نیمی از شرکتکنندگان شده و این بهبود تا شش ماه پس از قطع مصرف ادامه داشته است. همچنین، استفاده موضعی از سولفات روی (محلول 5-10%) نیز مؤثر بوده است.
مکمل روی و روزاسه:
مصرف 100 میلیگرم سولفات روی سه بار در روز در افراد مبتلا به روزاسه، علائم را کاهش داده است. اما مطالعهای دیگر با دوز 220 میلیگرم دو بار در روز به مدت سه ماه، تأثیر معناداری نشان نداده است. شواهد موجود برای استفاده از روی در درمان روزاسه محدود و متناقض است.
مکمل روی و پسوریازیس:
مصرف 50 میلیگرم روی سه بار در روز به مدت شش هفته، توانسته شیمیوتاکسی نوتروفیلها را در بیماران پسوریازیس بهبود بخشد. همچنین، استفاده موضعی از پیریتیون روی (0.25%) به مدت سه ماه، علائم پسوریازیس را به طور قابل توجهی کاهش داده است.
نتیجهگیری:
مکمل روی میتواند در کاهش علائم آکنه و زگیلهای ویروسی مؤثر باشد، اما شواهد برای استفاده از آن در درمان روزاسه محدود و متناقض است. همچنین، استفاده موضعی از پیریتیون روی در درمان پسوریازیس نتایج مثبتی نشان داده است.
صحبت ها و ادعاها و فرضیات باید بر اساس تحقیقات و مطالعات علمی باشد و دارای رفرنس معتبر، برای همین ما برای تمام گفته ها و نوشته هایمان منبع معتبر داریم و "افراد" "مدرک و درجه ی تحصیلی" حتی "کتاب ها" منبع علمی نیستند
دیدگاه و پرسش
برای ارسال دیدگاه لازم است وارد شده یا ثبتنام کنید
وروددر حال دریافت نظرات از سرور، لطفا منتظر بمانید