تستوسترون چیست؟

 تستوسترون یک آندروژن یا هورمون جنسی مردانه است، اگرچه زنان هم به مقدار بسیار کمتری از آن را دارند. در مردان تستوسترون پایین باعث کاهش شدید میل جنسی میشود و پیامدها و نتایج منفی را برای سلامتی دارد مانند سندروم متابولیک؛ همچنین هم در مردان و هم زنان تستسترون پایین با افسردگی ارتباط بالایی دارد و اگر احساس افسردگی می‌کنید احتمالش زیاد است که سطح تستوسترون شما پایین باشد و با اصلاح لایف استایل تان در از بین رفتن احساس افسردگی در شما کمک زیادی کند.
مردان میانسال به بالا هر ساله شاهد کاهش سطح تستوسترون خود به میزان ۴. درصد تا ۱.۶ درصد در سال هستند؛ که بسیاری از آنها حتی در سن ۳۰ سالگی سطح بسیار پایین‌تر از حد نرمال داشتند اما خبر خوب این است که خواب با کیفیت، فعالیت بدنی، کنترل وزن، منیزیم، روی و ویتامین دی همگی به حفظ سطح تستوسترون کمک میکند که ما در مقاله‌ای دیگر به طور کامل آن را بررسی می‌کنیم.
اما قبل از اینکه مصرف مکمل هایی برای بهبود سطح تستوسترون فکر کنید باید اصول اولیه این هورمون را بیاموزید.

 تستوسترون و تاریخچه مختصر آن در ورزش ها

 تستسترون در سال ۱۹۳۵ توسط دانشمندان در بیضه گاونر کشف شد. این کلمه ترکیبی از testicle+setreol+ketone این سه کلمه است. ورزشکاران به سرعت به قدرت مجاز معجزه آسای آن پی بردند و شروع به استفاده ی آنها کردند که در سال ۱۹۷۲ المپیک استفاده از تستوسترون را ممنوع اعلام کرد و در سال ۱۹۹۰ قانون "کنترل آنابولیک استروئیدها" تصویب شد و بعد در سال ۲۰۱۴ مجدد به‌روزرسانی شد که این قانون استفاده از تستوسترون را جرم اعلام می کند مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد

 عوارض تستوسترون پایین افسردگی و بی حالی

 اگر شما احساس خوبی به زندگی ندارید یا حالت سرخوشی خود را از دست داده اید به طور کلی چند چیز بررسی می‌شود مثل کارکرد تیروئید شما یا کافی بودن سطح ویتامین دی و اگر مرد هستید مسئله خیلی مهمی که باید بررسی شود سطح تستوسترون شماست که قطعاً اگر به پزشک مراجعه کنید این موارد بررسی خواهد شد. و دلیل آن این است که تستوسترون نقش بسیار زیادی در سلامتی و احساس شادابی شما دارد و آمارهای علمی نشان می‌دهد که تقریباً ۴۰ درصد از مردان بالای ۴۵ سال تستوسترون پایینی دارند به طور کلی هورمون های تیروئید و تستوسترون می تواند نقش اعجاب آوری در بدن داشته باشند برای همین توجه به آنها بسیار مهم است( توجه کنید که ممکن است سطح تستوسترون شما از حد نرمال پایین تر نباشد، اما شما برای داشتن یک زندگی سالم و شاداب نیاز به سطح بالاتری از حداقل سطح تستوسترون تعیین شده دارید)

تستوسترون پایین معانی مختلفی دارد که نشان می‌دهد که مشکلی در بدن شما وجود دارد که برای پیدا کردن این مشکل که در ادامه ی این مقاله به آن میرسیم، ابتدا باید اندازه نرمال آن را یاد بگیریم

میزان استاندارد تستوسترون و بررسی و تفسیر آزمایش تستوسترون

وقتی از سطح تستوسترون صحبت میکنیم، به معنی هم تستسترون کل و هم تستوسترون آزاد است که تحقیقات نشان داده است سطح آن در چند دهه گذشته به میزان بالایی در مردان آمریکا کاهش یافته است( که دلایل آن را در ادامهی مقاله بررسی می‌کنیم) اما سطح تستوسترون ممکن است به تنهایی کل عملکرد تستوسترون در بدن شما را نشان ندهد، این به چه معناست؟توضیح میدهیم، تستسترون شما را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

•  تستوسترون با پیوند قوی:

حدود دو سوم تستوسترون موجود در خون شما با گلوبولین متصل کننده هورمون جنسی (SHBG) پیوند دارد که این میزان به راحتی توسط بدن شما قابل دسترسی نیست .

•  تستوسترون با پیوند ضعیف:

حدود یک سوم از تستوسترون خون شما به صورت ضعیف با آلبومین پیوند دارد که هنگامی که این پیوند شکسته می شود تستسترون به صورت تستوسترون آزاد در بدن شما گردش میکند.

•  تستوسترون آزاد:

درصد بسیار کمی از تستوسترون خون شما به طور آزاد در گردش است به طور نرمال ۱ تا ۴ درصد و بدن شما می تواند به راحتی از آن استفاده کند و آنزیم ۵آلفاردوکتاز می تواند آن را به دی هیدروتستوسترون (DHT) که یک آندروژن بسیار قوی است تبدیل کند که در بروز صفات مردانه بسیار مهم است.
 پس حالا که این موارد را یاد گرفتید باید بدانید که تستوسترون پیوند ضعیف شما و تستوسترون آزاد در بدن شما، تستوسترونی هستند که عملاً در دسترس بدن شما هستند که مجموع این دوتا اهمیت بیشتری از تستسترون کل شما دارد و تاثیر بیشتری نیز بر سلامتی دارد.

• تستسرون در آزمایش ها:

هنگامی که سطح تستوسترون خود را آزمایش می کنید میزان استاندارد می تواند در هر فرد متفاوت باشد اما یک مطالعه علمی اخیر نشان داد که حد پایین این محدوده ۵.۵۵ تا ۱۰.۴ نانومول در لیتر(۱۶۰ تا ۳۰۰ نانوگرم در دسی لیتر) است و حد بالای آن ۲۵.۱۷ تا ۳۹.۱۸ نانومول در لیتر(۷۲۶ تا۱۱۳۰ نانو گرم در دسی لیتر) است بنابراین اگر سطح تستوسترون شما ۹.۷۱ نانومول در لیتر(۲۸۰ نانو گرم در دسی لیتر)اندازه گیری شود ممکن است به عنوان سطوح پایین تستوسترون ارزیابی شود.

دلایل کاهش تستوسترون:

1-تاثیر سن در کاهش تستوسترون:

 شرکت های فروش مکمل مایل اند تا شما باور کنید که با افزایش سن، تنها راه جلوگیری از این کاهش مصرف مکمل های تولیدی است؛ اما کاری که شما باید بکنید این است که از تبلیغات دور شوید و به تحقیقات علمی رجوع کنید ما برای شما این تحقیقات را بازگو میکنیم بعد از سن ۳۰ سالگی تستوسترون کل در سال چیزی حدود ۱ تا ۲ درصد کاهش می‌یابد و تستوسترونی که در دسترس بدن شماست (تستسترون آزاد و پیوند ضعیف) چیزی حدود ۲ تا ۳ درصد در سال کاهش می‌یابد. با وجود اینکه این اعداد از تحقیقات به دست آمده اما این نکته بسیار حائز اهمیت است که برخی افراد به سنین میانسالی که می رسند تمایل کمتری به فعالیت ورزشی و تغذیه مناسب پیدا می‌کنند و در نتیجه سطح تستوسترون هر شخص دقیقا به میزان یک تا دو درصد کاهش پیدا نمی‌کند و ممکن است کمتر از این مقدار باشد
<
 به یاد دارید که گفتیم ۴۰ درصد از مردان بالای ۴۵ سال تستوسترون پایین دارند و این عدد بالایی است اما تنها ۱۰ درصد از آنها علائم تستوسترون پایین را دارند این می تواند به این معنا باشد که برخی افراد با وجود تستوسترون پایین احساس خوبی دارند.این ممکن است به خاطر این باشد که تستوسترون تنها عامل و دلیل نیست.

2- تمرین بیش از حد یا تمرین زدگی و کاهش تستوسترون:

 تمرین مقاومتی می‌تواند سطح تستوسترون را به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از تمرین افزایش دهد و مهمتر از آن در دراز مدت می‌تواند از طریق بهبود ترکیب بدن و کاهش مقاومت به انسولین تولید تستوسترون را افزایش دهد.

 اما تمرین بیش از حد می تواند نتیجه معکوس داشته باشد به خصوص ورزش های استقامتی طولانی مدت می تواند سطح تستوسترون را کاهش دهد. ما بعداً در مقاله‌ای جدا پدیده تمرین زدگی را بررسی می‌کنیم اما فعلاً شما به این نکته توجه داشته باشید که ریکاوری کامل قبل از جلسه تمرینی بعدی نکته ای مهم است و مثلا اگر شما یک فرد مبتدی هستید نمی توانید به مدت چند ماه هر روز تمرین مقاومتی کنید چرا که بدن شما نمی تواند ریکاوری کافی را داشته باشد.

 و به این نکته نیز توجه کنید که مسئله  تغذیه برای ریکاوری بعد از هر جلسه بسیار مهم است؛ اگر زیاد میخورید کم تمرین نکنید و اگر کم می خورید زیاد تمرین نکنید( البته این جمله بسیار کلی است و کیفیت غذا برای ریکاوری بسیار مهم است حتی مهمتر از مقدار آن)

3-تاثیر رژیم غذایی بر کاهش تستوسترون:

 این مورد بسیار مهم و از طرفی مبحث بسیار گسترده‌ای است مواردی مثل مصرف الکل، مصرف ناکافی چربی ها و سطح قند خون بالا همگی می توانند بر سطح تستوسترون شما تاثیر منفی بگذارد. اگر وزن چربی شما زیاد شود( نه وزن عضله) تولید تستسترون شما کاهش می یابد و خبر خوب اینکه اگر وزن کم کنید تولید تستسترون شما دوباره افزایش پیدا میکند.

 یک متا آنالیز( مقاله‌ای که تمام تحقیقات علمی مشابه را بررسی می‌کند تا به یک نتیجه گیری برسد) که در آن ۲۴ تحقیق بررسی شد، نتیجه گیری میکند:

با کاهش وزن ۹.۸ درصدی سطح تستوسترون به اندازه ۲.۹نانومول در لیتر( ۸۴ نانو گرم در دسی لیتر) به طور میانگین افزایش پیدا کرد و در افرادی که با جراحی، چاقی خود را درمان کردند با کاهش وزن ۳۲ درصدی سطح تستوسترون به اندازه ۸.۷ نانومول در لیتر (۲۵۱ نانو گرم در دسی لیتر) افزایش پیدا کرد

4-تاثیر خواب و سبک زندگی بر کاهش تستوسترون:

 اگر قصد بهبود سطح تستسترون و حال روحی و جسمی خود را دارید تنها نمی توانید به یکی از موارد بالا بسنده کنید چرا که تقریباً همه آنها به هم مرتبط است. شما باید خوب بخوابید، ورزش کنید و به وزن مناسبی برسید. همه این موارد بر همدیگر اثر متقابل می گذارند. اگر کمبود خواب داشته باشید، ورزش کردن برایتان سخت میشود و چاق شدن آسان تر خواهد شد و یا اگر ورزش کنید راحتتر می خوابید و وزن مناسبی را حفظ می کنید و یا اگر تغذیه خوبی داشته باشید و وزنتان ایده آل باشد خوابیدن و ورزش کردن برای شما راحت تر خواهد بود.

5-تاثیر آلاینده ها و پلاستیک ها بر تستوسترون:

 آلاینده های زیادی وجود دارند که ممکن است بر سطح هورمون های شما تاثیرات منفی بگذارند که این آلاینده‌ها می‌تواند از محصولاتی باشد که از آنها استفاده میکنید یا محیطی که در آن زندگی می کنید.

 سالهای سال( از سال ۱۹۶۰) پلاستیک ساخته شده با بیسفنول(BPA)  ماده بدون مشکل فرض می شد که سبک بودند و انعطاف‌پذیری بیشتری داشتند و کمتر از سایر پلاستیک ها بدبو می شدند. با این حال بعدها نشان داده شد که این پلاستیک‌ها با گیرنده های استروژن ارتباط دارند و به طور بالقوه باعث ایجاد تأثیر نامطلوب زیادی در جنین، نوزادان، کودکان و بزرگسالان (در هر دو جنس)می شوند.

 خوردن غذاهای کنسرو شده مانند سوپ یا میوه های کنسرو شده به خاطر ظروف آنها می تواند شما را در معرض BPA قرار دهد و حتی بیشتر از پلاستیک هایی که امروزه تبلیغ می‌شوند به عنوان پلاستیک های بدون BPA می توانند استروژن را آزاد کنند.

 فتالات ها که به دلیل بادوام کردن پلاستیک ها به آنها اضافه می‌شود نیز ماده شیمیایی است که می تواند در تولید تستوسترون اختلال ایجاد کند‌

 باید توجه کرد که لزوما قرار گرفتن در معرض این مواد باعث کاهش سطح تستوسترون نمی شود تاثیر آن بستگی به مدت زمان قرار گرفتن در معرض این مواد و میزان قرارگیری دارد. به هر حال جایگزین های امن تری مانند بطری های شیشه ای یا فلزی وجود دارد و استفاده کمتر از مواد پلاستیکی به طور کلی خیلی امن تر است.

عوارض استفاده از داروهای افزایش دهنده تستوسترون:

 درمان دارویی تستسترون (TRT) درمان پزشکی برای افزایش سطح تستوسترون در مردان با تستوسترون پایین و افراد ترنس یا بعضاً در ورزشکاران برای اهداف رشد عضلانی و کاهش چربی بدن استفاده میشود که مصرف آنها بسیار خطرناک است.

 این داروها برای هیپوگنادیسم اولیه، سرطان سینه ، متاستانیک و بلوغ تاخیری و... استفاده می شود. اما این داروها چه عوارضی را می توانند ایجاد کنند: 

• احتباس مایعات (که احتباس آب یا ادم نیز نامیده می شود)
• مشکل در خوابیدن
• آسیب به اعصاب ناشی از تزریق استروئید
• تحریک پذیری، نوسانات خلقی، پرخاشگری یا افسردگی
• افزایش میل جنسی 
• تغییرات پوستی - آکنه ای که منجر به زخم می شود
• سرماخوردگی بیشتر

عوارضی که مختص به مردان است:

• کوچک شدن بیضه و آلت تناسلی
• کاهش تعداد اسپرم
• اختلال نعوظ (یا ناتوانی جنسی)
• مشکلات پروستات
• ژنیکوماستی (تکامل سینه)
• طاسی (ریزش موی مردانه)
• نعوظ غیر ارادی و طولانی مدت

عوارضی که مختص به زنان است:

• سیکل قاعدگی نامنظم یا از دست دادن قاعدگی (آمنوره)
• سینه های کوچک شده
• صدای کلفت و مردانه
• رشد موهای صورت و بدن (مانند هیرسوتیسم)
• رشد غیر طبیعی کلیتوریس

عوارضی که بیشتر برای جوانان است:

• کاهش رشد
• طاسی زودرس
• زخم آکنه
• آسیب ناشی از تمرینات زیاد و شدید
• علائم کشش روی سینه و بازوها

اثرات طولانی مدت استروئیدهای آنابولیک:

استروئیدهای آنابولیک می توانند عوارض جانبی ناخوشایند و اغلب دائمی زیادی هم ایجاد کنند

• آسیب به غدد جنسی (بیضه ها یا تخمدان ها)
• بیماری کبد
• اختلال در عملکرد کلیه، کبد یا قلب
• خشم  که با طغیان غیرقابل کنترل پرخاشگری روانی مشخص می شود
• پارانویا و نوسانات خلقی، از جمله افسردگی عمیق
• آکنه شدید، که می تواند باعث ایجاد زخم شود
• سطح کلسترول خون بالا
• فشار خون بالا (فشار خون بالا)
• صدمات وارده به تاندون‌ها که نمی‌توانند با افزایش قدرت عضلانی همگام شوند
• احساسات هذیانی از مافوق انسان بودن یا شکست ناپذیر بودن.
• لرزش و گرفتگی عضلات.
• آسیب عصبی ناشی از استفاده از سوزن - این ممکن است منجر به شرایطی مانند سیاتیک شود
• استفاده ناامن از سوزن می تواند خطر ابتلا به عفونت هایی مانند هپاتیت B و C، HIV و کزاز را افزایش دهد.
•  

داروهایی که تستوسترون را کاهش میدهد:

 برخی از دسته داروها می توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند و اگر نگران سطح تستوسترون خود هستید باید با پزشک خود مشورت کنید.

•  آنتی آندروژن ها مثل ( سیپروترون, بیکالوتامید، فلوتامید، اسپیرونولاکتان)
• شیمی درمانی
• مصرف استروئیدهای انابولیک(به ویژه در دوزهای بالا
• کتوکونازول
• گلوکوکورتیکوئیدها
• مواد مخدر
• پرتو درمانی
• داروهای مهارکننده بازجذب سرتونین یا ضد افسردگی
• سورامین