سندروم تخمدان پلی‌کیستیک: راهنمای علمی غذایی و سبک زندگی

مقدمه:

چرا باید مقالات فیت و تن راجع به تغذیه و سبک زندگی در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) را خواند؟

 

هدف از نوشتن این مقاله این است که ما می‌دانیم که زنان زیادی مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) هستند و از طرفی میل زیادی برای اطلاعات واقعی و علمی، در مورد تغذیه و سبک زندگی، در مبتلایان PCOS وجود دارد.

 

در این مقاله‌ی ما قصد داریم کمی بیشتر چشمانتان را به عمق سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) باز کنیم و همچنین بهترین داده‌های ممکن و علمی را در تغذیه و سبک زندگی برای مدیریت PCOS معرفی کنیم.

 

 ما مقاله‌ی دیگری در مورد رژیم کاهش وزن در افراد مبتلا به PCOS داریم که برای نوشتن هر دو تحقیقات علمی و زیادی بررسی شده است به طوری که فقط مقاله‌ی حاضر 31 رفرنس دارد، برای همین ما معتقدیم که خواندن این دو مقاله می‌تواند تفاوت زیادی در سلامت و سبک زندگی مبتلایان این سندروم ایجاد کند.(برای خواندن مقاله ی قبلی اینجا را کلیک کنید)

مبتلایان به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) از چه منابعی اطلاعات دریافت می‌کنند؟

 

متاسفانه داده‌های کنونی نشان می‌دهد که نرخ مراجعه به متخصص تغذیه به طرز شگفت‌آوری پایین است به طوری که تنها 15 درصد از زنان مبتلا به PCOS به متخصص تغذیه مراجعه کردند.

 

در مورد منابع اطلاعاتی مبتلایان به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) در هر دو طرف خط قرار دارند و اطلاعات را از منابع مبتنی بر تحقیقات علمی(مانند مقالات فیت و تن) و منابع غیر مبتنی بر شواهد مانند کتاب‌ها، اینترنت و ... بدست می‌آورند؛ منابع غیرعلمی می‌تواند استراتژی‌های عجیب را نیز توصیه کنید مانند سیگار کشیدن برای کاهش وزن، روزه‌های طولانی گرفتن و یا استفاده از ملین (مسهل)

 

پس توصیه‌ی ما این است قبل از اینکه فریب نام‌ها و القاب را بخورید، سعی کنید برای مشاوره به متخصص و پزشک ماهر مراجعه کنید و برای دریافت اطلاعات از منابع علمی که مبتنی بر تحقیقات باشد استفاده کنید نه مقاله‌ای در اینترنت یا شبکه‌ های اجتماعی

میزان شیوع سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) در زنان چقدر است؟

 

حداقل 1 زن از هر 10 زن در طول زندگی خود مبتلا به PCOS تشخیص داده می‌شود و بیش از 20 درصد از زنان بین 12 تا 45 سال تحت تأثیر این اختلال غدد درون ریز شایع در دوران باروری قرار دارند؛ بنابراین، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از مهم‌ترین مشکلات بالینی و عمومی سلامت پیش‌ روی زنان است.

 

به نظر می‌رسد تعدادی از ناهنجاری‌های ژنتیکی منجر به بروز این سندروم می‌شود؛ با این وجود به شدت و میزان رخ دادن علائم و مشکلات سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، تا حد زیادی تحت تأثیر عوامل محیطی مانند تغذیه، فعالیت سنی و شیوه‌ی زندگی است، یعنی درسته که ژنتیک باعث بروز PCOS می‌شود ولی اینکه چقدر خود را نشان می‌دهد و مشکل‌ساز می‌شود به سبک زندگی و تغذیه مربوط می‌شود.

 

 

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

 

PCOS با عواقب نامطلوب قابل توجهی همراه است که می‌تواند بر سلامت و تندرستی تأثیر بگذارد؛ و همچنین باعث افزایش خطر برای چندین بیماری کوتاه مدت و بلندمدت می‌شود:

مشکلات کوتاه مدت سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS):

 

مشکلات کوتاه مدت که معمولاً با درمان مناسب برطرف یا بهبود می‌یابد، می‌تواند شامل اختلالات پوستی، تولید مثل، خلق و خو و یا خطرات جدی‌تر مربوط به ناهنجاری فیزیولوژیکی مثل اختلالات چربی‌ خون، مقاومت به انسولین با اختلال تحمل قند (گلوکز)، مشکلات وزن در دیابت نوع 2 باشد.

مشکلات بلند مدت سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS):

 

عوارض و مشکلات بلندمدت می تواند عوارض سندروم متابولیک شامل اختلالات عروقی، نئوپلاستیک، ناباروری، فشارخون بالا، احتمالاً بیماریهای قلبی و عروقی و اختلالات مزمن سلامت روان باشد.

 

همه این مشکلات به خصوص در دوره‌ی قبل از یائسگی افزایش می‌یابد.

معیارهای تشخیصی سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

 

براساس معیارهای روتردام، PCOS زمانی قابل تشخیص است که حداقل 2 مورد از 3 معیار زیر مثبت باشد: 

 

1. تخمک‌گذاری بسیار کم و یا بدون تخمک‌گذاری

2. هیپر آندروژن (هورمون مردانه)

3. تصویر پلی‌کیستیک تخمدان در تست اولترا سونر

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) چگونه در بدن عمل می‌کند؟

 

(توضیحات این بخش ممکن است کمی علمی و پیچیده باشد، می‌توانید از آن عبور کنید)

 

اگر چه سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چند عاملی شناخته شده است اما یکی از اجزای اصلی پاتوژنز (بیماری زایی) آن ارتباط بین مقاومت به انسولین ، هیپرانسولینمی جبرانی (یعنی ترشح بیشتر انسولین برای جبران مقاومت به انسولین) و هیپرآندروژنیسم (یعنی سطوح بالای آندروژن به عنوان هورمون مردانه) است.

 

با این وجود می‌تواند یک اختلال عملکرد ذاتی تخمدان را نیز شامل بشود که به شدت تحت تاثیر عوامل خارجی مانند اختلالات محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- تخمدان و هیپرانسولینمی است.

 

ترشح بیش از حد هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GNRH) منجر به ترشح بیش از حد هورمون لوتئیز کننده (LH) می‌شود که هم بر تولید آندروژن تخمدان و هم بر رشد تخمک تاثیر مستقیم دارد؛ به عبارت دیگر این رخداد باعث افزایش هورمون آندروژن می‌شود.

 

بنابراین اختلالی که کمی بالاتر گفتیم در سیستم فیدبک تخمدان- هیپوفیز- هیپوتالاموس می‌تواند ناهنجاری‌های گنادوتروپین (GNRH) را برجسته‌تر کند.

 

 

مشکلات زنان چاق در سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

 

همانطور که در بخش قبلی گفتیم یک عامل کلیدی در پاتوژنز (بیماری زایی) PCOS، وجود مقاومت به انسولین است که باعث هیپرآندروژنیسم (سطح بالای آندروژن با عنوان هورمونی مردانه که مشکلات متعددی می‌تواند ایجاد کند) و اختلالات متابولیک مانند دیابت نوع 2، فشارخون بالا که اغلب در زنان مبتلا به PCOS با چاقی و یا بافت چربی بیش از حد رخ می‌دهد.

 

به همین دلیل زنان چاق مبتلا به PCOS تمایل بیشتری به هیپرانسولینمی (سطح بالای انسولین) دارند که می‌تواند مشکلات زیر را ایجاد کند:

 

1. سنتزآندروژن‌ها را توسط تخمدان‌ها که گیرنده‌های انسولین روی آنها وجود دارد را افزایش می‌دهد یا به عبارت دیگر باعث افزایش بیشتر سطح آندروژن می‌شود که می‌توان گفت عامل اصلی در PCOS است.

2. افزایش سنترآندروژن‌های آدرنال از طریق افزایش فعالیت محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال (مجدد افزایش بیشتر آندروژن)

3. مهار سنتز SHBG (گلوبین اتصال‌دهنده هورمون جنسی) در کبد که به نوبه خود باعث افزایش آندروژن آزاد می‌شود.

4. فعالیت پروتئین تنظیم کننده یکی از مراحل استروئیدوژنز (STAR) را تحریک می‌کند که مجدد باعث افزایش آندروژن می‌شود.

نتیجه‌گیری 1:

 اگر دقت کرده باشید همه چیز برای زنان مبتلا به چاقی بدتر می‌شود و هیچ سعادتی در چاقی وجود ندارد؛ این هیپرآندروژنیسم گسترده می‌تواند باعث بزرگ شدن تخمدان و ناباروری شود.

 

 

سبک زندگی ویژه در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

 

رژیم غذایی سالم: 

 

وقتی موقع بررسی عوامل خارجی به ویژه رژیم غذایی در رفتارهای سبک زندگی (Life Style) هنگام هیپرآندروژنیسم و هیپرانسولینمی (سطح انسولین بالا) و التهاب می‌رسد؛ باید گفت رژیم غذایی ناسالم (به سبک غربی) باید به عنوان یک جز کلیدی از «چهارگانه‌ی مرگبار» عوامل خطر متابولیک مرتبط با PCOS در نظر گرفته شود.

 

مشخص شده که به طور کلی رژیم‌های عادی زنان مبتلا به PCOS، دارای چربی کل و چربی اشباع ، کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مصرف کم سبزیجات)، کم فیبر، کم‌آهن و فولات است.

 

مطالعه‌ای توسط ترز همکاران نشان داد که زنان مبتلا به PCOS، امتیاز پایینی در پرسشنامه‌ی رفتار خوردن دارند. این نشان می‌دهد که بیشتر زنان رفتارهای غذایی که منجر به رسیدن به وزن سالم شود را اتخاذ نمی‌کنند (ما برای جلوگیری از طولانی شدن بیش از حد مقاله، جزئیات مطالعه حاضر مانند رفتارهای پرخوری و عدم محدودیت غذایی را بررسی نمی‌کنیم)

 

توصیه‌ی ما در مورد تغذیه‌ی مربوط به PCOS این است که حتماً ابتدا مقاله‌ی قبلی را مطالعه کنید و به طور کلی سعی در کاهش کالری از طریق تغذیه‌ کمتر برای کاهش وزن و چربی داشته باشید، ما در مقاله‌ی قبلی به طور کامل بررسی این توصیه‌ها پرداختیم.(از اینجا بخوانید)

 

 

افزایش فعالیت بدنی و ورزش: 

 

تحقیقات به طور گسترده‌ای نشان داده‌اند که افزایش فعالیت بدنی (شامل ورزش یا فعالیت غیر ورزشی) باعث بهبود متابولیسم گلوکز، حساسیت به انسولین و کاهش چاقی شکمی مستقل از کاهش وزن می‌شود. یعنی به طور مثال شما ورزش بدنسازی انجام می‌دهید حتی اگر وزن کم نکنید چربی‌های شکم تان کمتر می‌شود (این مربوط به حرکات شکم نمی‌شود، تمام تمرینات انجام شده) و فراموش نکنید چربی شکمی بسیار مشکل‌زاتر از چربی‌های دیگر نقاط است.

 

با این وجود تحقیقاتی که سطح فعالیت فیزیکی معمولی زنان مبتلا به PCOS را گزارش می‌کند، نشان از فعالیت بسیار پایین می‌دهد.

 

توصیه‌ی ما این است حتماً ورزش مقاومتی مانند بدنسازی (چه با وزن بدن چه با وزنه‌ها، چه باشگاه، چه در خانه) را شروع کنید. در کنار ورزش مقاومتی اگر ورزش هوازی نیز انجام دهید بسیار عالی است و جدا از فعالیت ورزشی، سعی کنید در طول روز از یکجا نشینی یا سکون مطلق تا حد امکان دوری کنید و فعالیت بیشتری را با راه‌ رفتن یا سرپا ماندن داشته باشید.

مکمل‌ها و داروهای کمک کننده سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

 

توجه کنید قبل از استفاده از هر دارویی باید با پزشک خودتان مشورت کنید این موارد صرفا معرفی است نه توصیه

 

اینوزیتول(myo-inositol): 

تحقیقی توسط آنفر و همکاران تاثیر مفید میواینوزیتول را در بهبود پروفایل متابولیک زنان مبتلا به PCOS را نشان داد همچنین همزمان کاهش هیپرآندروژنیسم دیده شد.

 

به نظر می‌رسد مطالعات دیگر از مزایای اینوزیتول به عنوان درمانی برای بیماران در بهبود پارامترهای متابولیک و هورمونی حمایت می‌کند.

 

متفورمین: 

ترکیب اینوزیتول و متفورمین نیز مورد مطالعه قرار گرفته است که نشان داده شده باعث بهبودهایی در هایپرآندروژنیسم (آندروژن بسیار بالا) یا مقاومت به انسولین می‌شود.

 

استفاده از متفورمین برای بهبود تخمک‌گذاری، برقراری مجدد دوره کاهش مقاومت به انسولین، نشان داده شده است، ولی توجه کنید متفورمین باعث کاهش وزن نمی‌شود.